" YENİ YILDA HAYVAN HAKLARINA VE DEĞERİNE DAİR



Hayvan hakları ve insan dışı diğer türlerin değeri kavramı zengin semtlere özgü lüks bir düşünce gibi görünse de "hak ve değer" kavramı hiçbir teknolojinin bize veremeyeceği tüm canlıların önemli ortak yaşam ilkesidir.

Aslında akılsız diye küçümsenen, insanın sahip olabileceği birçok beceriden yoksun görünen hayvanlar; gerçekten de okuyamazlar, atom fiziğiyle veya teorik matematikle uğraşamazlar, çeşitli kültür ürünleri yaratamazlar. Ancak gerçek şudur ki birçok insan da bunları yapamaz. Yine de bu onların daha az değerli olduğunu, daha az saygıya layık olduğunu göstermez.

İnsanların akıl sahibi veya akılcı düşünceye sahip olması, dili veya ölüme ilişkin düşünme becerisine sahip olmaları nedeniyle hayvanlardan çok daha farklı olduğu da iddia edilmektedir. Ancak birçok insanın çevreye ve diğer türleri dikkate alındığında çoğu hayvanın daha fazla akıl sahibi olarak davrandığı gözden kaçırılmaktadır. Üstelik köleliği, toplama kamplarını, cinsiyet ayrımcılığını, dünya savaşlarının yıkıcı etkilerini, nükleer silahların kullanımının dehşetini ve geri dönülemez sayılan tarım ve çevre felaketlerini yaratmış olan türümüzün diğer canlılardan daha iyi olan ya da diğer canlı türlerine göre daha akıllı olan ve akılcı davranan bir tür olduğu iddia etmek pek inandırıcı görünmemektedir.

İnsan türü yaşamına devam edebilmek ve hayatta kalabilmek için kendi türü dışındaki canlılara uyguladığı şiddeti durdurmalı ve doğal kaynakları kullanma ve tüketme biçimini değiştirmelidir.

İnsan türünün, bilim ve teknolojinin de imkânlarını da arkasına alarak doğanın ve tüm canlıların sahibi ve onlara hükmetme hakkına sahip olduğu düşüncesi ile sadece doğaya ve diğer canlılara değil kendine de zarar verdiği, yaşaması (şimdilik) mümkün görünen tek evi olan dünyayı her geçen gün kaybettiğini anlayabilmesi için işte bu “yeni bir değer” düşüncesinin (acilen) ortaya konması gerekmektedir.

“Değer” kavramı her ne kadar ekonomiden etiğe geçen bir kavram olmakla birlikte etikteki anlamı ekonomide sahip olduğu anlamdan farklıdır. Örneğin ekonomideki bir şeyin (bir kitabın, bir eşyanın, bir hayvanın) değeri kavramı “kullanım” ve “değiş-tokuş değeri” anlamında düşünüldüğünde her ikisi de o şeyin kendinde taşıdığı özellikten değil bizim ona biçtiğimiz değerdir.

İnsan dışı canlıların da herhangi bir hakka sahip olmak için insanın ona atfettiği değerden bağımsız şekilde, insanın işine yarayıp yaramadığına bakılmaksızın ya da insanların besin döngüsünde yer alıp almadığı önemsenmeksizin, bir yaşam öznesi olarak kendinde bir değere sahip olduğunu kabul edebilirsek bugün yaşanan birçok etik sorun alanının ortadan kaldırılabileceği düşünülmektedir.

Bugün yaşadığımız tarım, gıda, çevre ve ona bağlı olarak ortaya çıkan sorunların temelinde, doğanın ve insan dışı canlıların kendi başında olan değerinin kaybolması ve araçsal değerinin daha ön plana çıkarılması olduğu gözlenmektedir. Tarım ve gıda etiği, sadece insanın kendi türüne değil aynı zamanda insan türü dışındaki canlılara ve doğaya nasıl davranması gerektiğini söylemeye başlaması açısından temel bir çıkış noktası olarak kabul edilebilir.

MUTLU YILLAR

02.01.2020





4 Şubat 2010 Perşembe

Darwin Mektupları (Yazışmaları) Projesi

Mektuplar kişilerin hayatlarına dair çok değerli gözlem-inceleme şansı sağlarlar.
Darwin'in yazışmaları Projesi, 2006 yılından beri Cambridge Üniversitesinde, tarih ve felsefe profesörü olan Jim Sercord'un başkanlığında devam etmektedir.
Projede ifade edilen şekliye; yayınlanan maktuplar “bize hem Darwin’in entelektüel gelişimi ve sosyal bağları konusunda, hem de Viktoryen dönemi bilim çevreleri ve genel toplum yapısına dair paha biçilmez bir bilgi kaynağı sunarlar. Darwin’in düşünsel gelişimine dair neredeyse eksiksiz bir resim sunarlar.
Ayrıca gelişim yıllarına (okul çağı) ve Beagle gemisinde geçirdiği yıllara, seferden dönüşünden Türlerin Kökeni’nin yayınlanmasına dek uzanan sürece ve yayınlanışının ardından patlak veren ateşli tartışmalara ışık tutarlar.”
Darwin'in mektuparında fikirlerini aktardığı tanınmış bilim adamları arasında jeolog Charles Lyell, botanikçi Asa Gray ve Joseph Dalton Hooker, zoolog Thomas Henry Huxley ve doğa bilimcisi Alfred Russel Wallace sayılabilir. Bu mektuplar onun özellikle fikirlerini ve çalışmalarını anlamamıza yardımcı olacaktır.
Ayrıca bu proje ile; Darwin'in iletişim kurduğu diğer kişilerle, çocukları ve aile ilişkileri hakkında da bilgi sahibi olunabilir.
Darwin sadece bir bilim adamı değil, düşünür ve aynı zamanda günlük hayatın endişelerini taşıyan bir Viktorya beyefendisi idi. Charles, sevgi dolu bir eş ve bir baba olmanın yanında çocuklarının eğitimi ile sürekli ilgili, devamlı kendi sağlığı hakkında endişeliydi. Köleliğe karşı oluşu, yerel hayır işlerinin de destekçisiydi.
Proje kapsımında hazırlanan web sitesi Darwin’in, HMS Beagle ile çıktığı sefer boyunca yazdığı mektuplardan günümüze ulaşmış olanlar da dâhil olmak üzere, kaleme aldığı veya kendisine hitaben yazılmış 5000’i aşkın mektubun kopyalarını içermektedir.
Ayrıca hazırlanan bu sitede Darwin ve Bilim, Darwin ve Ekoloji, Darwin ve Cinsiyet bölümleri ile birlikte orta ve yüksek öğrenime, araştırıcılara kaynak oluşturacak eğitim materyallarininde bulunması nedeniyle ilgililer için çok önemli bir veri tabanı oluşturmaktadır.
Siteye ulaşılabiecek adres:

http://www.darwinproject.ac.uk

0 YORUMUNUZ İÇİN TIKLAYIN:

Yorum Gönder

YORUMLARINIZ İÇİN BİRKAÇ RİCA..
* Lütfen yorumlarınız fikir alış verişi ve paylaşım temelli olsun
* Yazılan yazılar ve yorumlar kendi fikirlerinize uygun olmayan düşünceleri ifade ediyor olabilir, olması çok doğaldır (yorumlar zaten bunun için vardır), ancak bu durumun kimseye kişilik haklarına saldırı, nefret uyandırma veya etiketleme yapma hakkını vermediğini lütfen unutmayınız.
* Düşüncelerinizi ifade ederken, lütfen düzgün bir Türkçe ile ve nezaket çerçevesinde kalınız.
Yorumlarınızda lütfen kendinizi tanıtmaktan çekinmeyiniz, ancak adres, telefon gibi özel bilgilerinizi de yazmayınız.
* Son olarak, blog sahibi yorumları yayınlamama hakkını saklı tutuğunu lütfen anımsayınız.




ZORUNLU AÇIKLAMA
Bu bir kişisel blogtur. Açıklanan, ileri sürülen fikirler, düşünceler üyesi olduğum herhangi bir kurumun, kuruluşun, onların yöneticileri ve personelinin politika ve düşüncelerini yansıtmamaktadır. Aksi belirtilmediği sürece burada aktarılan tüm materyallerin tamamı veya bir kısmı kaynak belirtilmek koşulu ile kullanılabilir, yeniden basılabilir.

MANDATORY DISCLOSURE
This is a personal blog. The opinions and the views expressed herein do not necessarily reflect those of any institutions, society and organizations, its administration, staff or members. Unless otherwise noted, all materials may be quoted or re-published in full, with attribution to the author.